Müəllif erməni alimi Q.Kapansyanın "Qədim erməni dilindən fars, suriya, assurbabil, yunan, gürcü və Hind-Avropa dillərindən alınan sözləri çıxardıqdan sonra erməni dilində cəmisi beş minə qədər söz və otuza yaxın sözdüzəldici forma qalar” fikrini qeyd etməklə hibrid dilin kimliyini gözlər önündə sərgiləyir.

Tədqiqatçı "İrəvan şəhəri”ndə İrəvan xanlığının tarixinə, Qala Şəhərin salınmasını labüd edən səbəblərə, habelə ermənilərin bu şəhərə və ətraf ərazilərə köçürülüb gətirilməsinə, ermənilərin bu ərazilərdə dəfələrlə yerli xalqa qarşı törətdikləri qırğınların tarixinə, elmi nöqteyi-nəzərdən yanaşmaqla Qafqazın incisi hesab edilən qədim yurd yerimiz olan İrəvanın faciəvi taleyinə aydınlıq gətirir. Ermənilərin öz havadarlarına arxalanaraq Azərbaycan türklərinə qarşı törətdikləri ağlagəlməz vəhşilikləri faktlarla sübut etməklə "Məzlum erməni” mifini darmadağın edir. Tədqiqatçı-alim "Ermənilərin İrəvan şəhərini gələcəkdə quracaqları dövlətin paytaxtı seçmələrinə səbəb nə idi?” sualına da tutarlı dəlillərlə cavab verir. Qeyd edir ki, İrəvanı ermənilər üçün son dərəcə cəlbedici edən birinci növbədə onun coğrafi baxımdan strateji əhəmiyyət kəsb etməsi idi. Şəhərin quru subtropik iqlim zonasında yerləşməsi, əkinə yararlı suvarılan çox münbit ərazilərin olması, orta çağ dövründə sosial-iqtisadi cəhətdən sanballı formada inkişaf etməsi, şəhərin həm daxildə, həm də qala kənarında səyyahların "Cənnət Bağları” kimi xarakterizə etdikləri 1473 üzüm və meyvə bağlarının, 45 dəyirman, 7 karnvansaranın, zəngin su ehtiyatlarının olması da əsas səbəblərdən idi. Müəllif İrəvanda qədim şərq incilərini özündə əks etdirən çoxsayılı memarlıq abidələrinin ermənilər tərəfindən nə yolla olur-olsun əldə edilməsinə xüsusi diqqət çəkir. Belə qənaətə gəlmək olar ki, planları baş tutacağı halda ermənilər həmin abidələri özününküləşdirməyi əvvəlcədən qət ediblərmiş. Çünkü bununla onlar özlərinə "qədim xalq” "yaradıcı millət” kimi adları pərçimləyəcəkdilər. Nazim Mustafa pərçimləməkdə sərvaxt olan ermənilərin İrəvandan azərbaycanlıların izini silmək üçün bütün dağıdıcı fəaliyyətlərini geniş şəkildə təhlil edərək belə qənayətə gəlir: "1924-cü ildə İrəvanın baş planı hazırlanaraq həyata keçirilməyə başlandıqdan sonra şəhərdə mövcud olan azərbaycanlılara məxsus tarixi-memarlıq baxımından əhəmiyyət kəsb edən bütün abidələri bir-birinin ardınca yox etdilər ki, gələcəkdə İrəvanı erməni şəhəri kimi təqdim edə bilsinlər.”

Nazim Mustafa alim öz əsərində İrəvanın bütün özəlliklərini o dərəcədə dəqiq və incəliklə, həm də fotoşəkillərin müşaiyyəti ilə şərh edir ki həssas və bələd oxucunun gözləri önündə məşhur irəvanlı rəssam Mirzə Qədir İrəvaninin "İrəvan Tablosu” təxəyyüldə canlanır. Müəllif Fransız səyyahı Jan Şardənin, türk coğrafiyaşünası Evliya Çələbinin, Avropa və Rusya səyyahları Henri Linçin, Ceyms Morierin və onlarla başqalarının İrəvan haqqında fikirlərini təhlil etməklə, tərtəmiz Azərbaycan-Türk şəhəri olan İrəvanın canlı obrazını tarixi, elmi-bədii dillə oxuculara çatdırır. İstər-istəməz İrəvanla ilk tanışlıqdan sonra onun üç qapısından (Təbriz qapısı, Yayla qapısı, Körpü qapısı –S.A.) birindən keçərək Bazar Meydanına, oradan da Sərdar Sarayına xəyalən də olsa getmək istəyirsən. Reallıqda isə tarixi İrəvan şəhərindən bir şey qalmayıb. Ermənilər aborigen milləti qırıb-çatmaq, soyqırımına məruz qoymaqla doğma şəhərlərində yaşamaqdan məhrum edə biliblər. Elə buradaca Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin dəfələrlə söylədiyi "Bizim tarixi torpaqlarımız Göyçədir, Zəngəzurdur, İrəvandır. O topraqlar ki, bizim tarixi torpaqlarımızdır, biz o yerlərə qayıtmalıyıq, qayıdırıq və qayıdacağıq!” kimi kəskin mövqeyi ürəklərə bir sərinlik gətirir. Düşünürsən ki şəhid şəhərimizi – İrəvanı onun əsl sahibləri bağrına basmaqda tam haqlıdırlar. Bu, həm də Böyük Ədalətin böyük ölçüdə təntənəsi olar. Qurani-Kərimdə də buyurulub ki, Allah Təala haqq işi uğrunda mübarizə aparanların yanında olur. Azərbaycan xalqının mübarizəsi isə haqlı mübarizədir, ədalət uğrunda mübarizədir.

Nazim Mustafa ermənilərin İrəvan Qalasını ələ keçirmək planlarının tarixini, onlara bu işdə dəstək olan güclərin "Erməni vilayəti”ni yaradılmasına qollarını çırmayıb girişmələrini tarixi faktlarla göstərərək İrəvanın süqut etməsinin qaçılmaz olduğunu ürək ağrısı ilə oxucuya təqdim edir.

Rus qoşunlarını Azərbaycan torpaqlarını işğal etməyə həvəsləndirmək üçün I Pyotrun sarayına yol tapan erməni İsrael Ori 1701-ci il iyulun 25-də çara təqdim edilməsi üçün tərcüməçiyə yazdırdığı yaddaş qeydlərinin 7-ci bəndində İrəvan Qalasını ələ keçirmək yollarını göstərir. O, qeyd edirdi ki, şəhərdəki barıt və digər hərbi sursat anbarları ermənilərin əlindədi. Şəhərdə 300 nəfərdən artıq erməninin yaşadığını və həmin ermənilərlə sövdələşməklə, onların qalanın qapısını rus qoşunlarının üzünə aça biləcəklərini, bununla da qəfil hücumla şəhərin ələ keçirilə biləcəyini göstərir.

Tədqiqatçı daha sonra ürəkağrıdıcı faktlar üzərndə dayanır. Qeyd edir ki, 1726-cı il fevralın 22-də imperatriçə I Yekaterina ermənilərin yüksək mərhəmətə və himayəyə layiq görülməsi haqqında fərman imzalayıb. Eyni məzmunlu fərmanla (ermənilərin İrəvan Qalası ətrafında və şəhərin özündə məskunlaşdırılması ilə bağlı- S.A.) çar I Nikolay çıxış edib. Müəllif ermənilərin də şirnikləndirici vədlərini nəzərə alaraq çar Rusiyasının Cənubi Qafqaz planlarını ətraflı şərh edir. Çox maraqlı məqamlara diqqət çəkir və qeyd edir: "Bir müddət sonra Rusiya Qafqaza hərbi yürüş etməyi planlaşdırır. Erməni dövlətinin yaradılması məqsədi ilə II Yekaterina ilə müzakirə aparmaq üçün vasitəçi kimi danışıqlara qraf Qriqori Potyomkin və anasının erməni olduğu iddia edilən rus sərkərdəsi Aleksandr Suvorov cəlb edilir. Ermənilər Suvorovu əmin edirlər ki, Cənubi Qafqaza yürüş zamanı yerli ermənilər rus qoşunlarına fəal köməklik göstərəcəklər.

Valentin Pikulun ”Favorit” roman-xronikasında Qriqori Potyomkinlə II Yekaterinanın bir dialoqu diqqəti çəkir. O, imperatriçaya keçriəcəyi müşavirədə Suvorov, Lazarev (Hovhanes Lazaryan – S.A.) və Arqutinski (Hovsep Arqutyan – S.A.) ilə birlikdə ermənilərin məsələsini müzakirə edəcəklərini söyləyir. Potyomkim əlavə edir ki, ermənilər diribaşdırlar, artıq özlərinə paytaxt kimi İrəvanı bəyəniblər. II Yekaterinanın ”Ermənilərin ölkəsi yoxudur. Təkcə paytaxtla nə olar? ” – sualına Potyomkin belə cəvab verir: ”İndi yoxdur, bizdən sonra olacaq.”

Kitabı diqqətlə oxuyan canıyanan oxucu İrəvan qalasının süqutu bölməsini, qaladakı Sərdar məscidi, Rəcəb Paşa məscidi, Göy məscid, Zal xan məscidi, Dəmirblaq məscidi, Çətirli məscidi və digər tarixi dini-memarlıq abidələrmizin erməni vandalları tərəfindən necə dağıdıldığını qələmə alarkən Nazim Mustafanın necə böyük daxili sarsıntı keçirdiyini duya bilir. O yazır: ”İrəvan qalası Rus ordusunun fasilələrlə 23 il ərzində apardıqları müharibələr nəticəsində işğal olundu. Bu məsələdə yenə də erməni xəyanəti və satqınlığı mühüm rol oynadı. Tiflisdə təşkil olunan erməni könüllü dəstələri rus qoşunlarının tərkibində İrəvan xanlığının qoşunlarına qarşı vuruşurdular. Qalanın içərisində olan ermənilər hər vasitə ilə onun süqutuna çalışırdılar. Elələrindən biri – soyusuz Astvasaturyan soyadlı bir ermənini etdiyi xəyanətə görə sərdarın əmri ilə topun lüləsinə bağlayaraq atəş açmışdılar ki digər satqın ermənilərə dərs olsun.

Müəllif zaman-zaman yandırılan, dağıdılan, sakinləri ucdantutma qətlə yetirilən kəndlərin, qəsəbələrin və İrəvanın faciəsini içindən keçirə-keçirə həm də bədii dillə təsvir edib. Bu mənada Nazim Mustafa oxucunun təsəvvüründə bir alim olmaqla yanaşı, ədəbii dilin norma və qanunlarını yaxşı bilən, bədii təsvir vasitələrindən yetərincə istifadə edən bir yazıçı kimi də canlanır. O, erməni kimliyini, erməni riyakarlığını, erməni buqələmun obrazını elə canlandırıb ki, kənardan baxan hər kəs onlara obyektiv qiymət verə bilər.

Nazim Mustafa Eçmiədzin kilisəsinin əslində bir şeytan yuvası olduğunu faktlarla sübut edə bilib. Bu dediyimi təsdiqləmək üçün əsərdə kilsənin fəaliyyəti ilə bağlı onlarla fakt var. Onlardan tək birini bu qeydlərə daxil edirəm.

"Eçmiədzin kilsəsi Səfəvi hökmdarlarının ermənilərə olan xeyirxah münasibətlərindən ustaqlıqla faydalanırdı. Katolikos I Filippos 1650-ci ildə II Şah Abbasa müraciətində yazırdı: ”İtaətkarcasına ərz edirəm ki, hazırda yerli ermənilərdən bir çoxu paytaxt İsfahanda, bir çoxu da bizim vilayyətdə yaşayırlar ki, onlar buraya Siz Əlahəzrətin tükənməz qayğı və məhəbbəti sayəsində müxtəlif vilayyətlərdən gəlib məskunlşıblar. Əlahəzrət hökmdar, üç yüz min mömin, qoy buna bənzər yüz min mömin sizin müqəddəs atınızın dırnaqlarının qurbanı olsun. Üçkilisədə gecə və gündüzlərini sizə dua etməklə keçirirlər ki, onlar yaşamaları üçün tamamilə Əlahəzrət hökmdarın mərhəmətinə borcludurlar. ” Bu müraciətdəki riyakarlığın şərhə ehtiyacı yoxdur. Belə bir məktubu ancaq erməni katolikosu yaza bilər. O məktub Eçmiədzindən çıxa bilər.

Müəllif ciddi faktlara, təkzibolunmaz dəlillərə söykənərək Sovetlər dönəmində də Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı qatı düşmənçiliyin zəncirvari həlqələrini bir-bir açır. Belə bir faktın üzərində xüsusi dayanır ki, müharibə bitəndən sonra Stalin Eçmiədzin kilsəsinin baş keşişini qəbul edərək Türkiyənin Qars və Ərdahan vilayətlərini geri qaytaracağını söyləyir. Keşiş də fürsətdən istifadə edərək "ədalətin bərpa olunmasını” – Naxçıvan və Dağlıq Qarabağın da Ermənistana birləçdirilməsinin məqsəduyğun olduğunu söyləyir. Diktator əlavə edir ki, 100 min erməninin immiqrasiyasını təşkil etmək üçün tezliklə hökumətin qərarı olacaq. Eçmiədzin kilsəsi isə 200 min erməninin o torpaqlara köçürülməsində fəal iştirak etməlidir. Stalin və Eçmiədzin kilsəsinin bu planı baş tutmasa da, qondarma Ermənistan ərazisində yaşayan təqribən 150 minə yaxın Azərbaycan türkü 1948-53-cü illər deportasiyasına məruz qalır.

Müəllif bu və digər faktlasrı geniş təhlil etməklə Azərbaycan torpaqları hesabına yaradılan Ermənistan dövlətinin anatomiyasını bütün incəliklərinə qədər üzə çıxarıb. O, bu murdar canlının iç orqanlarının başdan-başa Azərbaycan və Anadolu türklərinə qarşı işlədiləcək zəhərlə dolu olduğunu tarixi faktlarla, sistemli şəkildə araşdıraraq təhlil edir, ümumiləşdirmələr aparıb. Həmin faktlarla tanış olan məntiqli oxucu 30 il ərzində torpaqlarımızın erməni şovinist-daşnaklarıın tapdağı altında nə üçün qaldığını dərk edir. Nazim Mustafa Ermənistanda Sovet hakimiyyəti qurulmazdan əvvəl və sonra azərbaycanlıların necə yoxa çıxdıqlarını statistik rəqəmlərlə göstərir. O, quru statistik rəqəmlərin arxasında yüz minlərlə soydaşımızın fəryadını içindən keçirərək oxuculara təqdim edə bilib. Kitabda həmin hissələri həyəcansız oxumaq mümkün deyil. Nazim Mustafa itirilmiş torpaqlarımız, viran qoyulmuş yaşayış məntəqələrimiz, qəddarlıqla qətlə yetirilmiş qardaş və bacılarımız üçün təkcə haray çəkmir. O, həm də haçansa intiqamın ağır olacağı qənaətini bölüşür. (Bu intiqamın bir hissəsi 2020-ci il sentyabrın 27-sindən başlayaraq 44 gün ərzində alındı – S.A.).

Nazim Mustafa çar Rusiyası tərəfindən işğalına qədər və ondan sonrakı dövrdə həm şəhərdə, həm də bütövlükdə mahalda əhalinin  say tərkibinin terror, deportasiya və soyqırımları hesabına ermənilərin xeyrinə necə dəyişdirildiyini çoxsaylı və təkzibolunmaz faktlarla diqqətə çatdırır. Ermənilərin nə vaxt, hansı ölkədən, hansı sayda Azərbaycan ərazilərinə köç etdikləri xüsusi arşdırılıb. Əvvəlcə bir ovuc olanlar sonradan yüz minlərlə Azərbaycan türkünə qənim kəsilib, onların malına-mülkünə, Vətəninə sahib çıxıblar. Müəllif o mahalın və qədim İrəvan şəhərinin azərbaycanlılardan necə təmizləndiyinin aydın mənzərəsini göstərir. O, tarixi faktları həm də riyazi təhlilə söykənərək aparır. Bununla da erməni diasporu və erməni kilsəsinin ətəyində namaz qılanların, haqq-ədaləti görməzdən gələnlərin xəbis niyyətlərini üzə çıxarır.

Müəllif müxtəlif tarixi dövrlərdə İrəvan şəhəri və mahalında yaşayan Azərbaycan türklərinin vəziyyətini Azərbaycanda yaşayan ermənilərin durumu ilə müqayisə edir və acı bir həqiqəti dilə gətirərək yazır ki, tarixi torpaqlarımızda azərbaycanlılara divan tutuduğu halda, Azərbaycanda ermənilər sərbəst yaşamış, böyük mal-mülk sahibləri olmuş, yüksək vəzifələr tutmuş, demək olar ki, yağ-bal işində üzmüşlər. Bəç nə üçün Azərbaycan xalqının başına zaman-zaman faciələr gəlir? Elə burdaca Əlimərdan bəy Topçubaşovun azərbaycanlılar haqqında söylədiyi bu fikri xatırladım: O yazıb: "Azərbaycanlıların səciyyəvi xüsusiyyəti bu millətin hədsiz təvazökarlığıdır ki, bu da onların özlərini reklama doğru atıla biləcək hər bir addımının qarşısını alır. Azərbaycanlılar özlərini gözə soxmağı, başqalarına nisbətən onların payına daha çox düşən dərd və fəlakətləri uca səslə elan etməyi, hamıya çatdırmağı öyrənməlidirlər. Bütün bu dərd və fəlakətləri onlar səslərini çıxarmadan, mətbuat vasitəsilə dünyaya car çəkmədən, millətlərə və dövlətlərə ağlayıb sıqqamadan öz içlərində çəkirlər”.

Tədqiqatçı-alim İrəvan şəhərinin ədəbi mühiti, incəsənəti, mədəniyyəti, qalanın tarixi, memarlıq və dini abidələri, sənətkarlığı haqqında olduqca tutarlı faktlara söykənərək sanballı bir eimi tədqiqat əsəri ortaya qoyub. O, həm də, İrəvan şəhərinin yetişdirdiyi Əziz Əliyev, Məmməd bəy Qazıyev, Teymur bəy Makinski, Əkbər ağa Şeyxülislamov, Nəriman bəy Nərimanbəyov, Məhəmməd Məhərrəmov kimi görkəmli dövlət xadimlərinin, Miryusif Mirbabayev, Mustafa bəy Topşubaşov, Əhməd Rəcəbli, Maqsud Məmmədov kimi elm və maarif xadimlərinin, Həbib bəy Səlimov, Qambay Vəzirov kimi generalların həyat və fəaliyyətinə qısa da olsa nəzər salmaqla İrəvanı dünyaya tanıdanları unutmayıb. Müəllif bu şəhərin böyük bir elmi mərkəz olduğunu onun tarixi ilə bərabər araşdırıb. Böyük mütəfəkkirlər və tanınmış din xadimləri yetişdirən İrəvan şəhəri bütün sıxıntılara baxmayaraq, sovetlər dönəmində elmin müxtəlif sahələrini əhatə edən 6 akademik, akademiyanın 3 müxbir üzvü, 27 elmlər doktoru və 73 elmlər namizədi yetişdirib.

Müəllif "İrəvan şəhəri” kitabında xanlığın ərazisində elm və təhsilə, teatr və mətbuata, rənggarlığa və digər sahələrə necə böyük diqqət göstərildiyini müfəssəl şəkildə təhlil edib. O, İrəvanda yaşayıb yaradan böyük alim və üləmaların, gökəmli mütəfəkkirlərin bizlərə yadigar qoyduqları əsərlərin bir çoxunu işıq üzünə çıxarıb. Bu dediklərim də kitabın bütün məziyyətlərini əhatə etmir. Bu əsər haqqında bir məqalədə təbii ki, tam və ətraflı məlumat vermək bir qədər çətindir. Çünki onun hər fəsli ayrıca tədqiqat obyektidir və yəqin ki, tarixçilər və araşdırmaçılar məhz bu mənbəyə söykənərək yeni-yeni əsərlər yazacaqlar.

Əsərin  dili sadədir, anlaşılandır. Belə yanaşmada faktların zənginliyi oxucunu yormur. Kitabı oxuyarkən Nazim Mustafanın istinad etdiyi mənbələrin müəlliflərinə necə böyük hörmətlə yanaşdığının şahidi olmaq mümkündür. Məsələn, o, İrəvan Teatrının tarixi və yaradıcılığı ilə bağlı sənətşünaslıq elmləri doktoru İlham Rəhimlinin, İrəvanda işıq üzü görən mətbuat orqanlarının tarixi və fəaliyyəti ilə bağlı əsər yazan tarix elmələri doktoru İsrafil Məmmədovun və başqalarının adlarını çox hörmətlə çəkir. Onlardan gətirdiyi sitatları olduğu kimi kitaba daxil etməklə, müəlliflərə istinad etdiyini xüsusi vurğulayır. Görünən odur ki, Nazim Mustafa hansısa alimin İrəvan haqqında yazdıqlarını, söylədiklərini, hansısa tədqiqattçının gəldiyi nəticələri özününküləşdirmək anlayışını yaxına belə buraxmır.

MÜƏLLİF HAQQINDA

Nazim Mustafanın "İrəvan şəhəri”ni ərsəyə gətirmək üçün istifadə etdiyi mənbə və ədəbiyyatlar necə böyük bir işin görüldüyünü, müəllifin çəkdiyi zəhmətin miqyasını aydın surətdə ortaya qoyur. O, Azərbaycan dilində 73, türk dilində 6, rus dilində 79, erməni dilində 8, digər dillərdə 7 kitaba, mətbuat orqanlarında dərc olunan 55 məqaləyə, 9 internet resursuna, Azərbaycan Respublikasının və Ermənistanın arxiv materiallarına istinad edib. Bu sətirlərin müəllifi 40 idən çox bir zaman kəsiyndə Nazim müəllimlə tanışdlr. Etiraf edim ki, onun "İrəvan şəhəri” kimi sanballı bir monumental əsər ortaya qoymasını təəccüblə qarşıladım. Kitabı oxuyandan sonra davamlı fikirləşirəm, görəsən "polad biləkləri” bükən, "dizi aynalı” pəhləvanları zaman-zaman çökdürən, "Səraslan” (Aslanbaşı) ləqəbli Həsən xan kimi sərkərdələr yetişdirən "İrəvanın ağırlığı”na Nazim Mustafanın çiyinləri necə dözüb? Qənaətim belədir: Vətən, torpaq, məmləkət sevgisi, Azərbaycan sevgisi, ziyalı-alım mənəviyyyatı və məsuliyyəti müəllifə əlavə güc verir. O, bu gücü İrəvanda gizlədilmiş həqəqətlərin ortaya çıxarılması üçün qədərincə sərf edib. Gözümün qarşısına Nazim müəllimin eynək arxasından parıldayan gözləri, klaviaturanın düymələrini vurmaqdan qabarmış barmaqlarının ucu, ağarmış saçları gəlir. 40 il əvvəl tanıdığım Nazim Mustafayevi iərəvanşünas Nazim Mustafa ilə müqayisə edirəm. Dağ boyda fərqin olduğunu kəsdirirəm. Özümü naqolay hiss edirəm. Həm də ona görə ki, ana babam İrəvanın Dəlmə Bağlarında doğulub, yaşayıb, qlavalığa qədər yüksəlib və ermənilər tərəfindən qətlə yetirilib. Mənsə nəinki İrəvanın, heç onun bir parçası olan Dəlmə Bağların belə faciləli tarixini öyrənməyə girişməmiş, başına gətirilənləri ictimailəşdirməmişəm. Nazim Mustafa isə "İrəvan şəhəri”ni 9 aya yox, neçə illərə öz kişi bətnində dünyaya gətirib. Onun bu övladı yüz illərlə yaşayacaq. İrəvanın əsil sahibləri yadlaşdırılmış şəhərimizə dönəndə yeni nəslin  nümayəndələrinə bələdçilik edəcək.  

Bir jurnalist olaraq bu qeydləri belə təkliflə yekunlaşdırmaq istəyirəm: "Gəlin bundan sonra İrəvana şəhid şəhərimiz, Göyçə, Zəngəzur, Dərəçiçək, Ağbaba, Vedibasar, Zəngibasar və digər itirilmiş mahallarımıza isə şəhid mahallarımız kimi müraciət edək”. Yaralarımıza duz səpək ki, daim yandırsın. Həsrət vüsala qovuşanadək mübarizədən əl çəkməyək.

P.S. Tarixboyu ermənilər öz məqsədlərinə çatmaq üçün heç bir millətin özünə rəva görmədiyi üsullardan istifadə etməklə, heç bir millətin getmək istəmədiyi yollarla getməklə Azərbaycan torpaqları hesabına özlərinə qondarma bir dövlət qurdular. Onların gözləri həmişə özgələrinin torpağında, əlləri qan çanağında olub. Bu xalqın nümayəndələri beynəlxalq terror təıkilatlarnın üzvləridir. Türk qanına susamış "ASALA” da onlara məxsusdur. Ermənilər dünyanın dördbir guşəsində bu gün də qan tökməkdə davam edirlər. Yüz il bundan əvvəl Əhməd bəy Ağayev belə deyirdi: "Biz müsəlmanlar aşkar deyirik ki, nə qədər Qafqazda erməni terror dəstələri olcaq və hökm edəcəksə, asayiş bərpa olunmayacaq”. Böyük mütəfəkkirin bu fikirləri bu gün gə öz aktuallığını itirməyib.

Sonda hər kəsin bildiyi bir həqiqəti təkrarlayım: Erməni soysuz məxluqların sifətlərində də kaftar dişləri var. Hər an o kaftar dişləri Azərbaycandan nəsə qoparmaq üçün sancıla bilər. On görə də "Dəmir yumruq” kaftarın başı üstündə domokl qılıncı kimi daim dayanmalıdır.