"Media savadlılığı media materiallarından səmərəli istifadə və təhlil etmək üçün lazım olan bacarıq və biliklər toplusudur. Media üzərindən saxtakarlıqların və manipulyasiyaların gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrildiyi müasir informasiya cəmiyyətində bu konsepsiya getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Media savadlılığının əsas komponentlərindən biri müxtəlif media mənbələrindən alınan məlumatları təhlil etmək və qiymətləndirmək bacarığıdır ki, bura informasiyanın etibarlılığını və əsaslılığını müəyyən etmək, habelə faktları rəylərdən ayırmaq bacarığı daxildir".
Bu fikirləri Yenicag.az-a açıqlamasında
tanınmış jurnalist Anar Yusifoğlu deyib.
O,
media savadlılığının vacib meyarlarını sadalayıb:
"Media savadlılığı beş əsas meyardan ibarətdir:
1. Lazımi məlumatları tapmaq üçün axtarış motorlarından istifadə etmək bacarığı.
2. İnformasiya mənbələrinə diqqət yetirmək, onun etibarlılığını yoxlamaq və tənqidi qiymətləndirmək bacarığı.
3. İnternetdə şəxsi məlumatlarınızı qorumaq və dələduzları maraqlandıra biləcək şəxsi həyatınızla bağlı məlumatların sızmasının qarşısını almaq bacarığı.
4. "Valideyn nəzarəti” sistemləri haqqında biliklər, onlardan istifadə etmək bacarığı və uşaqları sosial şəbəkələrdə və internetdə şəxsi təhlükəsizlik məsələlərinə öyrətmək bacarığı.
5. Müxtəlif mənbələrdən alınan məlumatları müqayisə etmək və alınan məlumatları yoxlamağa çalışmaq bacarığı.
Media
sahəsində savadlı olmaq müxtəlif media mənbələrindən alınan məlumatları təhlil
etmək bacarığına malik olmaq deməkdir. Bu bir neçə səbəbə görə vacibdir:
Məlumatların
filtrasiyası:
Müasir
dünyada biz daim müxtəlif mənbələrdən çoxlu məlumatlarla qarşılaşırıq. Media
savadlılığı etibarlı və təsdiqlənmiş faktları yalan və ya təhrif olunmuş məlumatdan
ayırmağa imkan verir.
Manipulyasiyadan
qorunma:
Media
platformaları və təşkilatlar fikirlərimizə və davranışlarımıza təsir etmək üçün
müxtəlif manipulyasiya üsullarından istifadə edə bilərlər. Media savadlılığı bu
üsulları tanımağa və onlardan təsirlənməməyə kömək edir.
Tənqidi
düşüncə:
Media
savadlılığı informasiyanı təhlil etməyə, ziddiyyətləri müəyyən etməyə, faktları
yoxlamağa və əsaslandırılmış nəticələr çıxarmağa imkan verən tənqidi düşünmə
bacarıqlarını inkişaf etdirir.
Saxta
xəbərlərdən qorunma:
Saxta
xəbərlər informasiya və kommunikasiya texnolgiyalarının inkişafı nəticəsində
daha sürətlə və daha geniş yayılmağa başlayıb. Media savadlılığı saxta xəbərləri
real xəbərlərdən ayırmağa və bilməyərəkdən yalan məlumat yaymamağa kömək edir.
Demokratiyanın gücləndirilməsi:
Media
savadlılığı demokratik cəmiyyətin mühüm tərkib hissəsidir. O, vətəndaşlara məlumatlı
qərarlar qəbul etməyə, ictimai həyatda iştirak etməyə və qanunların icrasına nəzarət
etməyə kömək edir.
Media
alətləri və texnologiyalarından istifadə etmək bacarığı:
Müasir
dünyada media texnologiyaları ünsiyyətdə və məlumat əldə etməkdə mühüm rol
oynayır. Media sahəsində savadlı olan insanlar məlumat və fikirləri bölüşmək
üçün müxtəlif media platformalarından, sosial şəbəkələrdən və proqramlardan necə
düzgün istifadə etmək lazım gəldiyini bilirlər
Media
savadlılığına etik aspektlər də daxildir. Media materialları insanın
psixologiyasına, dünyagörüşünə və davranışına təsir edə bilər. Buna görə də
media sahəsində savadlı insanlar istehlak etdiklərini şüurlu şəkildə seçmək və
nəzarət etmək yollarını mənimsəyirlər. Onlar anlayırlar ki, media məzmunu qərəzli
və ya yersiz ola bilər və bu baxımdan media sahəsində savadlanan insanlar müxtəlif
baxışları əks etdirən, bütün insanların hüquq və ləyaqətinə hörmət edən məzmunu
seçməyə çalışırlar.
Müasir
dövrdə informasiya təhlükəsizliyi şəxsi və milli təhlükəsizliyin başlıca
komponenti hesab olunur. İnformasiya məkanında həm şəxsi, həm də milli təhlükəsizliyin
təmin edilməsinin yolu isə media savadlılığından keçir”.